Świadczenie rodzicielskie

29 grudnia 2015

Od stycznia 2016 roku dla rodziców, którzy z powodu swojej sytuacji zawodowej nie mogą skorzystać z urlopów rodzicielskich, rząd przygotował specjalne wsparcie. Co miesiąc, przez rok po urodzeniu dziecka, dostaną po 1000 zł nowego świadczenia rodzicielskiego. W przypadku urodzenia więcej niż jednego dziecka świadczenie będzie przysługiwało odpowiednio dłużej – 65 tygodni w przypadku porodu bliźniąt, 67 tygodni w przypadku porodu trojaczków, 69 tygodni w przypadku porodu czworaczków i maksymalnie 71 tygodni w przypadku porodu pięcioraczków
i większej liczby dzieci.

Ze wsparcia będą mogły skorzystać m.in. osoby bezrobotne (bez względu na to, czy są zarejestrowane w urzędzie pracy czy też nie), studenci, rolnicy oraz pracujący na umowach o dzieło.

Świadczenie będzie im przysługiwało bez względu na osiągany dochód.

Osoby ubezpieczone, których zasiłek macierzyński miałby być niższy od świadczenia rodzicielskiego, otrzymają wyrównanie do 1 000 zł. Dotyczy to zarówno rodziców zatrudnionych na etat lub część etatu, rolników, pracujących na umowach zlecenie, jak i przedsiębiorców.

Szacuje się, że z tych rozwiązań już w 2016 roku skorzysta 125 tys. rodziców. Wśród nich 75 tys. to osoby wcześniej nieubezpieczone. Pozostałe 50 tys. to ubezpieczeni
w KRUS i ZUS, których zasiłek macierzyński byłby niższy od świadczenia rodzicielskiego – zasiłek zostanie podwyższony do 1 000 zł netto miesięcznie.

Kto otrzyma świadczenie rodzicielskie

Świadczenie rodzicielskie będzie przysługiwać osobom, które urodziły dziecko, a które nie otrzymują zasiłku macierzyńskiego lub uposażenia macierzyńskiego. Uprawnieni do pobierania tego świadczenia będą więc m.in. bezrobotni (niezależnie od tego, czy są zarejestrowani w urzędzie pracy), studenci, rolnicy, a także wykonujący pracę na podstawie umów cywilnoprawnych. Także osoby zatrudnione lub prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą, jeśli nie będą pobierały zasiłku macierzyńskiego, będą mogły ubiegać się o świadczenie rodzicielskie.

Świadczenie rodzicielskie będzie przysługiwać co do zasady matce dziecka. Natomiast w przypadku skrócenia okresu pobierania świadczenia rodzicielskiego na wniosek matki dziecka, po wykorzystaniu przez nią tego świadczenia za okres co najmniej 14 tygodni od dnia urodzenia dziecka, świadczenie rodzicielskie będzie przysługiwało ojcu dziecka. Podobnie będzie w przypadku śmierci matki dziecka lub porzucenia dziecka przez matkę.

Ponadto świadczenie rodzicielskie będzie przysługiwało:

• opiekunowi faktycznemu dziecka (tj. osobie faktycznie opiekującej się dzieckiem, jeżeli wystąpiła z wnioskiem do sądu rodzinnego o przysposobienie dziecka), w przypadku objęcia opieką dziecka w wieku do ukończenia 7. roku życia, a w przypadku dziecka, wobec którego podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego – do ukończenia 10. roku życia;

• rodzinie zastępczej, z wyjątkiem rodziny zastępczej zawodowej, w przypadku objęcia opieką dziecka w wieku do ukończenia 7. roku życia, a w przypadku dziecka, wobec którego podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego – do ukończenia 10. roku życia;

• osobie, która przysposobiła dziecko, w przypadku objęcia opieką dziecka w wieku do ukończenia 7. roku życia, a w przypadku dziecka, wobec którego podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego – do ukończenia 10. roku życia.

Jaka będzie wysokość świadczenia rodzicielskiego

Aby objąć wsparciem jak największą grupę osób i zapewnić rodzicom jak największe wsparcie materialne w pierwszym okresie życia dziecka, świadczenie rodzicielskie w wysokości 1000 zł miesięcznie, nie będzie uzależnione od kryterium dochodowego (jest to kwota netto – świadczenie rodzicielskie nie podlega opodatkowaniu ani innym obciążeniom).

Jak długo będzie przysługiwać świadczenie rodzicielskie

Wsparcie finansowe w postaci świadczenia rodzicielskiego będzie przysługiwało przez rok (52 tygodnie) po urodzeniu dziecka w wysokości 1 000 zł miesięcznie, a w przypadku urodzenia wieloraczków ten okres będzie mógł być wydłużony nawet do 71 tygodni.

Świadczenie to będą mogli otrzymywać także rodzice dzieci urodzonych przed 1 stycznia 2016 r., którzy nie mają prawa do zasiłku macierzyńskiego lub uposażenia macierzyńskiego. W takim przypadku świadczenie rodzicielskie będzie im przysługiwało od 1 stycznia 2016 r. do ukończenia przez dziecko 1. roku życia (odpowiednio dłużej w przypadku wieloraczków).

Istotne dla osób uprawnionych do ww. zasiłku macierzyńskiego lub uposażenia macierzyńskiego jest także, iż od 1 stycznia 2016 r. minimalna wysokość netto tych świadczeń nie będzie mogła być niższa niż wysokość świadczenia rodzicielskiego, tj. 1000 zł miesięcznie (zmiana ta wynika z nowelizacji w szczególności przepisów ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa).

Świadczenie rodzicielskie nie będzie przysługiwało, jeżeli co najmniej jeden z rodziców dziecka otrzymują zasiłek macierzyński lub uposażenie za okres ustalony przepisami Kodeksu pracy jako okres urlopu macierzyńskiego, okres dodatkowego urlopu macierzyńskiego, okres urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego, okres dodatkowego urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego okres urlopu rodzicielskiego.

Wykluczona jest możliwość pobierania przez rodziców w tym samym czasie, na to samo dziecko, zarówno nowego świadczenia rodzicielskiego jak i zasiłku macierzyńskiego lub uposażenia za okres ustalony przepisami Kodeksu pracy jako okres urlopu macierzyńskiego, okres dodatkowego urlopu macierzyńskiego, okres urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego, okres dodatkowego urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego okres urlopu rodzicielskiego.

Osobie uprawnionej do świadczenia rodzicielskiego będzie przysługiwało:

• w tym samym czasie jedno świadczenie rodzicielskie bez względu na liczbę wychowywanych dzieci;

• jedno świadczenie rodzicielskie w związku z wychowywaniem tego samego dziecka.

W jakich przypadkach nie przysługuje świadczenie rodzicielskie

Świadczenie rodzicielskie nie przysługuje matce, ojcu lub osobie, która przysposobiła dziecko w przypadku, gdy dziecko zostało umieszczone w pieczy zastępczej.

Świadczenie rodzicielskie nie przysługuje rodzicowi dziecka lub opiekunowi faktycznemu dziecka lub rodzinie zastępczej (z wyjątkiem rodziny zastępczej zawodowej), jeżeli nie sprawują lub zaprzestali sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem, w tym w związku z zatrudnieniem lub wykonywaniem innej pracy zarobkowej, które uniemożliwiają sprawowanie tej opieki.

Ponadto, świadczenie rodzicielskie nie przysługuje, jeżeli w związku z wychowywaniem tego samego dziecka lub w związku z opieką nad tym samym dzieckiem jest już ustalone prawo do świadczenia rodzicielskiego, dodatku do zasiłku rodzinnego z tytułu opieki nad dzieckiem w okresie korzystania z urlopu wychowawczego, świadczenia pielęgnacyjnego, specjalnego zasiłku opiekuńczego lub zasiłku dla opiekuna, o którym mowa w ustawie z dnia 4 kwietnia 2014 r. o ustaleniu
i wypłacie zasiłków dla opiekunów.

Jak otrzymać świadczenie rodzicielskie

Od 1 stycznia 2016 r., tj. po wejściu w życie nowelizacji ustawy o świadczeniach rodzinnych, wprowadzającej świadczenie rodzicielskie, wnioski o świadczenie rodzicielskie będą przyjmowane przez tzw. gminne organy właściwe, realizujące ustawę o świadczeniach rodzinnych. Gminny organ właściwy realizujący świadczenia rodzinne to wójt, burmistrz lub prezydent miasta właściwy ze względu na miejsce zamieszkania osoby ubiegającej się o świadczenie. W praktyce świadczenia rodzinne w gminach realizowane są najczęściej w ośrodkach pomocy społecznej, urzędach miast/gmin lub sporadycznie w innych jednostkach organizacyjnych gmin powołanych do tego celu. Informację, jaki urząd realizuje świadczenia rodzinne w danej gminie osoba zainteresowana uzyska w urzędzie miasta/gminy.

Wzór wniosku o przyznanie świadczenia rodzicielskiego, zostanie opracowany w ramach nowelizacji rozporządzenia wykonawczego do ustawy o świadczeniach rodzinnych i również zacznie obowiązywać wraz z wejściem życie ww. nowelizacji, tj. od 1 stycznia 2016 r. Obecnie trwają prace nad opracowaniem ww. nowelizacji rozporządzenia i wzoru wniosku.

Prawo do świadczenia rodzicielskiego będzie ustalone, począwszy od miesiąca urodzenia lub przysposobienia dziecka. A w przypadku opiekuna faktycznego dziecka i rodziny zastępczej (z wyjątkiem rodziny zastępczej zawodowej), od miesiąca objęcia dziecka opieką, jeżeli wniosek o ustalenie prawa do świadczenia rodzicielskiego został złożony w terminie 3 miesięcy, licząc od dnia urodzenia lub przysposobienia dziecka, a w przypadku opiekuna faktycznego dziecka i rodziny zastępczej (z wyjątkiem rodziny zastępczej zawodowej), od dnia objęcia dziecka opieką.

W przypadku, kiedy świadczenie rodzicielskie przysługuje ojcu dziecka, termin 3 miesięcy jest liczony od dnia skrócenia okresu pobierania świadczenia rodzicielskiego, śmierci matki dziecka lub porzucenia dziecka przez matkę.

W przypadku złożenia wniosku po terminie, nie później jednak niż w okresie 52 tygodni, w przypadku urodzenia (przysposobienia, objęcia opieką) jednego dziecka – i odpowiednio dłużej w przypadku urodzenia (przysposobienia, objęcia opieką) więcej dzieci – prawo do świadczenia rodzicielskiego ustala się począwszy od miesiąca, w którym wpłynął wniosek.